آنچه در این مقاله می‌خوانید
دستگاه اکسیژن ساز و مکانیزم آن
یکی از تکنولوژی های نوین و کاربردی در دنیای امروزه که افراد به دلیل معضل بزرگ شهرنشینی به بیماری های تنفسی مبتلا شده اند، دستگاه اکسیژن ساز است. این دستگاه وظیفه غلیط کردن اکسیژن را دارد و هوای تنفسی اطراف ما را گرفته و به اکسیژن غلیظ تر تبدیل میکند. امروزه بسیاری از مردم از انواع بیماری های قلبی، ریوی و یا دیگر بیماری های تنفسی رنج می برند. تعداد قابل توجهی از این بیماران می توانند از درمان به کمک اکسیژن مکمل برای مراقبت های تنفسی در خانه، بیمارستان و یا در یکی از مراکز پزشکی بهره مند شوند.
کپسول های اکسیژن ۵ یا ۱۰ کیلویی، مخازنی از اکسیژن هستند که آتش نشانان در دل آتش، غواصان در دل آب یا کوهنوردان در فشار کم هوا به هنگام صعود به قلل مرتفع مورد استفاده قرار می دهند. هوای تنفسی ما بیش از 78 درصد نیتروژن و 21 درصد اکسیژن دارد. در واقع این تکنولوژی یک درمان و پیشگیری است. هوای اطراف به داخل دستگاه کمپرس می شود و به اکسیژن غلیظ تر تبدیل می شود. این اکسیژن که بیش از 95 درصد خلوص دارد به اکسیژن پزشکی معروف است. این دستگاه یک جایگزین بسیار عالی برای کپسول اکسیژن است و تنها محدودیت آن، نیاز به برق است. ناگفته نماند مدل‌های جدیدی از این دستگاه طراحی و ساخته شده‌اند که با باتری کار میکنند اما توانایی تولید اکسیژن با غلظت کمتری را دارند.
تمام دستگاه های اکسیژن ساز از یک مکانیزم ساده برای تامین اکسیژن استفاده می کنند. این دستگاه ها به وسیله ی پمپی که دارند هوای اطراف را می مکند و آن را در یک محفظه که با پودر زئولیت پر شده است وارد می کنند. پودر زئولیت اکسیژن موجود در هوای مکیده شده را از دیگر گازها جدا نموده و به سمتی دیگر هدایت میکند. دستگاه اکسیژن ساز با کمک کمپرسور فشار اکسیژن ذخیره شده را بالا برده و به 220 میلیمتر جیوه می رساند. سپس اکسیژن فشرده شده درون محفظه به پشت فلومتر در قسمت جلوی دستگاه هدایت می شود و از نازل مخصوص به سمت بینی و دهان فرستاده می شود.
مزایای دستگاه های اکسیژن ساز
مزایای این دستگاه های عبارتند از:
- اکسیژن موجود در هوا را که حدود 20 درصد است را تحت فشار بالا متراکم میکند و با فشار متناسب و قابل تنظیم برای استفاده کاربر فراهم میکند.
- استفاده برای مقاصد درمانی مانند اکسیژن تراپی و یا درمان بیماری های مزمن و یا حاد تنفسی
- خلوص بالای اکسیژن خروجی
- عدم نیاز به شارژ
- راحتی در استفاده و جابجایی راحت
- هزینه مقرون به صرفه
- صدای پایین
- راندمان عملکردی بالا
- دارای فیلتر آنتی باکتریال است و اکسیژنی که به بیمار تحویل می دهد کاملا بهداشتی است.
انواع دستگاه های اکسیژن ساز
دستگاه های اکسیژن ساز انواع مختلفی دارند. اما به طور کلی به دو دسته قابل حمل و ثابت تقسیم میشوند. این دستگاه ها در ظرفیت های 3، 5، 8 و 10 لیتر دقیقه تولید شده اند. ظرفیت های 3 تا 5 لیتر به طور معمول برای ناراحتیهای تنفسی مزمن و ظرفیت های بالاتر برای موارد حاد استفاده میشود.
- دستگاه اکسیژن ساز ثابت
اغلب دستگاه های اکسیژن سازی که در منازل استفاده میشوند از نوع ثابت هستند. این دستگاه ها قابلیت تولید اکسیژن به صورت پالسی و مداوم را دارند. در کارکرد پالسی، دستگاه در فواصل زمانی مشخص و به صورت مقطعی مقدار اکسیژن مشخص شده را تولید میکند و در حالت اکسیژن سازی مداوم، دستگاه به صورت یکسره و بدون توقف اکسیژن تولید میکند.
اکسیژن ساز های ثابت به طور معمول دارای چرخ هایی در قسمت زیرین هستند و قابلیت حمل دارند. لازم به ذکر است در مقایسه با مدل های قابل حمل به راحتی نمیتوان دستگاه های اکسیژن ساز ثابت را حمل کرد.
- دستگاه اکسیژن ساز قابل حمل
دستگاه اکسیژن ساز قابل حمل وزن کمتر و اندازه کوچکتری نسبت به اکسیژن سازهای ثابت دارند. این دستگاه ها برای راحتی در حمل و نقل طراحی شده اند و معمولا فقط به صورت پالسی اکسیژن تولید میکنند. در این دستگاه ها میتوان به صورت دستی و مطابق با نیاز بیمار از طریق صفحه کنترلی میزان خروجی اکسیژن را کنترل کرد.
این دستگاه‌ها تفاوتی با دیگردستگاه‌های اکسیژن ساز در مکانیزم و کار آنها ندارند. تنها تفاوت این نوع با دیگر دستگاه‌ها در اندازه، استفاده از باتری در کنار برق مستقیم و همچنین وزن آنها است. دستگاه‌های اکسیژن ساز پرتابل می‌توانند با برق (AC , DC) و باتری‌ها تغذیه شوند. از موارد مهم و حائز اهمیت در این دستگاه ها طول عمر باتری آن ها است. برخی از باتری ها ا یک ساعت شارژ نگه میدارند و برخی دیگر تا 8 ساعت قابلیت نگه داری شارژ دارند. این میزان به طرز مصرف کاربر بستگی دارد. بیشتر دستگاه‌های اکسیژن ساز قابل حمل از سیستم خروجی IMPLUS استفاده میکنند. این سیستم دارای سنسور‌هایی در داخل دستگاه است که دم و بازدم بیمار را تشخیص میدهد و در هنگام دم، اکسیژن را به بیمار می‌رساند و در هنگام بازدم، مونوکسید کربن را خارج میکند. این سیستم می‌تواند در مصرف انرژی صرفه جویی کند و تنفس بیمار را راحت‌تر کند.
دستگاه‌های پرتابل یا قابل حمل در ابعاد و اندازه‌ها و ظرفیت‌های متفاوتی تولید و در بازار عرضه میشوند. برای بیمارانی که دارای بیماری‌های تنفسی از قبیل آسم حاد و مزمن و اختلالات غیر حاد تنفسی هستند، دستگاه‌هایی با ظرفیت تولید 3 یا 5 لیتر اکسیژن در دقیقه بسیار مناسب است. برای بیماران سرطانی و یا افرادی که ریه‌هایشان به صورت تقریبا جدی تخریب شده است، دستگاه‌هایی با ظرفیت 7 تا 10 لیتر در دقیقه توصیه میشود.
توصیه میشود برای خرید دستگاه اکسیژن ساز با پزشک خود مشورت نموده تا انتخاب درستی را انجام دهید.
مهم ترین مراقبت های لازم از دستگاه اکسیژن ساز
برای مراقبت از دستگاه اکسیژن ساز موارد زیر را رعایت نمایید:
- دستگاه به هیچ عنوان کنار شوفاژ و یا بخاری و مواد آتش زا قرار نگیرد.
- به ازای هر شش ساعت کارکرد به مدت سی دقیقه خاموش شود.
- همیشه حالت ایستاده باشد و به هیچ عنوان حالت خوابیده به طرفین و عقب و جلو قرار نگیرد.
- حین استفاده از دستگاه، حتما از محافظ برق استفاده شود تا از نوسان برق جلوگیری شود.
- از چهار طرف حداقل شصت سانتی متر از دیوار فاصله داشته باشد.
- حین استفاده، از پرده اتاق حتما یک متر فاصله داشته باشد تا از آتش سوزی جلوگیری شود.